Zakażenie układu moczowego związane z cewnikowaniem

Układ moczowy

Układ moczowy składa się z nerek, moczowodów, pęcherza i cewki moczowej. Nerki filtrują krew i produkują mocz. Moczowody odprowadzają mocz z nerek do pęcherza. Pęcherz magazynuje mocz. Cewka moczowa wyprowadza mocz z pęcherza na zewnątrz ciała.

Co to jest cewnik urologiczny?

Cewnik urologiczny to cienka, elastyczna rurka. Umieszcza się ją w pęcherzu w celu odprowadzania moczu. Mocz przepływa przez rurkę do zewnętrznego worka. Istnieją różne rodzaje cewników urologicznych. Najpopularniejszy jest cewnik pęcherzowy. Jest on wkładany do pęcherza przez cewkę moczową. Inna nazwa to cewnik Foleya.

Mały balonik utrzymuje cewnik wewnątrz pęcherza.

Do czego potrzebny jest cewnik moczowy?

Cewnik moczowy stosuje się z następujących powodów:

• Dłuższe unieruchomienie pacjenta po zabiegu lub urazie.

• Zabieg operacyjny wymagający długiego znieczulenia ogólnego.

• Zablokowany układ moczowy.

• Potrzeba dokładnego zmierzenia ilości oddawanego moczu.

• Badanie czynności nerek i pęcherza moczowego.

W większości przypadków cewnik zakładany jest na krótki czas i potrzebny tylko do rozwiązania problemu, który wymaga jego założenia. 

Jak rozwija się odcewnikowe ZUM?

Przy umieszczaniu cewnika w cewce moczowej do układu moczowego mogą przedostać się bakterie. Bakterie mogą też dostać się do układu moczowego, gdy cewnik jest już założony. Bakterie, które najczęściej powodują odcewnikowe ZUM to bakterie zasiedlające jelita. Zwykle nie powodują one problemów w jelitach, jeśli jednak przedostaną się do układu moczowego, mogą wywołać odcewnikowe ZUM.

Dlaczego odcewnikowe ZUM jest poważnym problemem?

W razie braku leczenia odcewnikowe ZUM może prowadzić do problemów ze zdrowiem. Problemy te mogą obejmować infekcje pęcherza, prostaty oraz nerek. Odcewnikowe ZUM może przedłużyć Twój pobyt w szpitalu. Jeśli zakażenie nie zostanie w porę wyleczone, może spowodować poważne kłopoty ze zdrowiem.

Jakie są objawy odcewnikowego ZUM?

Natychmiast poinformuj lekarza, jeśli u Ciebie lub u partnera/partnerki wystąpi dowolny z poniższych objawów:

• Uczucie pieczenia, ucisku lub ból w podbrzuszu

• Gorączka lub dreszcze

• Mocz w worku drenażowym jest mętny lub zawiera krew (ma różowy lub czerwony kolor)

• Uczucie pieczenia w cewce moczowej lub okolicy narządów płciowych

• Ból pleców (w okolicy nerek)

• Nudności i wymioty

• Dezorientacja, senność lub zmiana zachowania (zwykle u starszych pacjentów)

Niektórzy nie mają żadnych objawów, mimo że występuje u nich odcewnikowe ZUM.

Jak diagnozuje się odcewnikowe ZUM?

Jeśli występują u Ciebie objawy odcewnikowego ZUM, lekarz zleci badania, na przykład badanie moczu i badania krwi.

Jak leczy się odcewnikowe ZUM? 

Leczenie może obejmować:

• Antybiotykoterapię. Jeśli występują objawy, lekarz zwykle przepisuje antybiotyki. W razie braku objawów antybiotyk może nie zostać przepisany. Ma to na celu zapobieganie namnażaniu się bakterii, których nie można zabić niektórymi antybiotykami.

• Usunięcie cewnika. Cewnik zostanie wyjęty, gdy lekarz uzna, że nie jest już potrzebny. To często pomaga w zahamowaniu infekcji.

• Wymiana cewnika. Jeśli nadal wymagasz cewnikowania, stary cewnik zostanie wyjęty, a na jego miejsce zostanie założony nowy. To może pomóc zahamować infekcję.

W jaki sposób personel szpitala i domów opieki zapobiega odcewnikowym ZUM?

Aby zapobiec występowaniu odcewnikowych ZUM, personel może podjąć następujące kroki:

• Stosowanie cewnika wyłącznie jeśli jest to niezbędne. Cewnik jest wyjmowany, gdy tylko nie jest już potrzebny.

• Mycie rąk lub stosowanie środka do dezynfekcji dłoni na bazie alkoholu przed przystąpieniem do pielęgnacji cewnika.

• Umieszczanie cewnika w drogach moczowych w sposób czysty (sterylny), czyli personel myje ręce wodą i mydłem przed założeniem cewnika, a następnie zakłada sterylne rękawiczki. Do pielęgnacji okolicy narządów płciowych wykorzystywany jest zestaw z cewnikiem wyposażony w specjalne środki.

• Umieszczanie worka drenażowego poniżej pęcherza, aby zapobiec wpływaniu moczu z powrotem do pęcherza.

• Regularne opróżnianie worka.

• Stosowanie cewnikowania przerywanego, czyli cewnik jest zakładany wyłącznie na czas oddania moczu. Następnie natychmiast jest wyjmowany. Zabieg można powtarzać kilka razy dziennie.

Co może zrobić pacjent, aby zapobiec odcewnikowemu ZUM?

Możesz pomóc zapobiec odcewnikowemu ZUM poprzez:

• Codzienne pytanie personelu medycznego, jak długo cewnik musi pozostać założony. Im dłuższy okres cewnikowania, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia odcewnikowego ZUM.

• Proszenie personelu o mycie rąk i zakładanie rękawiczek przed dotknięciem cewnika.

• Jeśli nauczono Cię pielęgnacji cewnika, zanim przystąpisz do tej czynności, umyj ręce.

• Sprawdzenie, czy worek drenażowy znajduje się poniżej pęcherza. Jeśli tak nie jest, należy poinformować o tym personel.

• Nie odłączaj cewnika od rurki drenażowej. W ten sposób patogeny przedostają się do cewnika.

• Bardzo ważna jest higiena okolicy narządów płciowych i krocza. Pomaga ona zmniejszyć ilość baterii w okolicy cewnika. Poproś personel medyczny o poradę w kwestii tego, co stosować i jak często przemywać te okolice.

W razie wypisania ze szpitala z cewnikiem założonym na stałe

• Przed wyjściem ze szpitala upewnij się, że wiesz, jak pielęgnować cewnik w domu.

• Zapytaj personel medyczny, jak długo cewnik musi pozostać założony. Zapytaj też, czy musisz zgłosić się na ponowną wizytę w celu wyjęcia cewnika.

• Przy pielęgnacji cewnika zawsze stosuj czystą (sterylną) metodę. Przed pielęgnacją cewnika należy zawsze umyć ręce.

• W razie wystąpienia objawów odcewnikowego ZUM (zobacz wyżej) należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.