Zespół zaburzeń oddychania (Resporatory Distress Syndrome, RDS) u wcześniaków

RDS to problem z oddychaniem często występujący u wcześniaków. Pojawia się zaraz po porodzie lub w ciągu pierwszych kilku godzin po porodzie. Dziecko może być pod opieką na oddziale intensywnej terapii noworodków lub w innej części szpitala.

Co powoduje RDS?

RDS występuje, ponieważ płuca nie rozwinęły się wystarczająco, aby wytworzyć substancję zwaną surfaktantem. Substancja ta jest niezbędna do normalnego oddychania. Gdy wdychane jest świeże powietrze, przemieszcza się ono przez drogi oddechowe w płucach do maleńkich pęcherzyków płucnych. Tlen przechodzi z worków powietrznych do krwiobiegu. Zużyte powietrze jest następnie wydychane. Normalnie surfaktant pomaga utrzymać pęcherzyki płucne otwarte po wydechu. W ten sposób można łatwo oddychać świeżym powietrzem. Jeśli jednak płuca zawierają mało surfaktantu lub nie zawierają go wcale, worki powietrzne zapadają się po każdym oddechu. Dziecko musi bardzo ciężko pracować, aby je ponownie otworzyć. Dzieci z RDS mogą nie być wystarczająco silne, aby oddychać bez pomocy.

Niemowlę z głową obróconą na bok z widocznymi drogami oddechowymi i płucami. Zbliżenie dróg oddechowych i prawidłowych pęcherzyków płucnych. Zbliżenie dróg oddechowych i zapadniętych pęcherzyków płucnych.

Powietrze przemieszcza się przez drogi oddechowe (rurki w płucach) do pęcherzyków płucnych. Normalnie pęcherzyki płucne pozostają otwarte po każdym oddechu. Zespół zaburzeń oddychania noworodka (RDS) występuje, gdy pęcherzyki płucne zapadają się po każdym oddechu. Oznacza to, że dziecko musi ciężko pracować, aby oddychać.

Jak leczy się RDS?

Leczenie zależy od stopnia ciężkości i uporczywości RDS. Mogą one obejmować:

Sztuczny surfaktant. Jest on często podawany przez rurkę dotchawiczą. Jest to rurka, która przechodzi przez usta lub nos dziecka do tchawicy. Może też być podawany techniką minimalnie inwazyjną, np. przez cienki cewnik w tchawicy lub inną drogą. Kolejne dawki surfaktantu można podawać w odstępie kilku godzin.
Tlen bez wentylacji. Jest on często podawany za pomocą kaniuli nosowej (miękkich rurek mocowanych pod nozdrzami dziecka). Można go też podawać za pomocą kaptura tlenowego (przezroczystego plastikowego pudełka, które pasuje do głowy dziecka). Urządzenia te dostarczają dziecku tlen bez konieczności wprowadzania rurek do dróg oddechowych dziecka.
CPAP (stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych). Aparat CPAP zapewnia ciągły przepływ powietrza do dróg oddechowych dziecka. Pomaga to zapobiec zapadaniu się pęcherzyków płucnych. CPAP można stosować z dodatkowym tlenem lub bez niego.
Respirator. Urządzenie to przejmuje część lub całość pracy związanej z oddychaniem. Najpierw zakładana jest rurka intubacyjna. Następnie podłączany jest respirator, który wysyła powietrze do płuc, aby pomóc dziecku oddychać. Aby zapobiec uszkodzeniu płuc, maszyna wykorzystuje najniższe ciśnienie, które działa w celu wypełnienia płuc dziecka powietrzem. Respirator jest używany do momentu, gdy płuca dziecka wytwarzają surfaktant i dziecko jest wystarczająco silne, aby oddychać bez pomocy.

Jakie są długotrwałe skutki?

W przypadku wielu niemowląt RDS nie ma długotrwałych skutków. Nawet jeśli pęcherzyki płucne są uszkodzone, dziecko nadal jest w stanie zastąpić je nowymi. Jeśli wystąpią powikłania, mogą one obejmować:

Zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia astmy
Zwiększona wrażliwość na czynniki drażniące płuca
Zwiększone ryzyko infekcji dróg oddechowych
Uszkodzenie płuc spowodowane RDS lub długotrwałą wentylacją. Może to czasami prowadzić do dysplazji oskrzelowo-płucnej (uporczywe trudności w oddychaniu). Może to wymagać długotrwałego podawania leków, dodatkowego tlenu lub ciągłego wspomagania za pomocą respiratora.